EN 
TR 
DE 
RU 
AR 
İYİ HUYLU PROSTAT BÜYÜMESİ
İyi huylu prostat büyümesi genellikle ileri yaşlarda ortaya çıkan ve sebebini henüz kesin olarak bilemediğimiz bir hastalıktır.
Prostat büyümesi, özellikle mesanenin altındaki idrar yolunu daraltıp sıkıştıracak şekilde prostatın iç kısmındaki bezlerin büyümesiyle kendini gösterir. Bu bezler büyüyünce, idrar akımına karşı bir direnç oluşturuyor. Dolayısıyla hasta idrarını boşaltabilmek için mesanesini daha güçlü kasmak zorunda kalıyor.
Hatta ilerleyen zamanlarda idrarı tam boşaltamıyor ve mesanesinde idrar kalmaya başlıyor. Genellikle prostat büyümesi 50 yaşından sonra ortaya çıkan bir hastalıktır. Ama litetatürde 29 yaşında olan hastalar da mevcuttur.
Prostat bir erkeğin yaşamı boyunca iki önemli dönemde gelişir ve büyür. Erken ergenlik döneminde prostat bezi iki kat büyür. Bunun yanında yaklaşık 25 yaş civarlarında prostat tekrar bir büyüme dönemine girer. Bu ikinci dönemdeki büyüme yıllar sonra benign prostat hiperplazisi (iyi huylu prostat büyümesi, kısaca BPH) olarak sonuçlanır.
İYİ HUYLU PROSTAT BÜYÜMESİ NEDİR?
Prostat büyümeye devam etmesine rağmen ileri yaşlar dışında prostatın bu büyümesi çoğu erkekte önemli sıkıntılara neden olmaz. Diğer bir deyişle BPH 40 yaşın öncesinde çok nadiren kişide sıkıntıya neden olur. Ancak 60’lı yaşlarda erkeklerin yarısından fazlasında, 70’li yaşlarda ise %90’ında BPH belirtileri kişilerin günlük yaşamını ve yaşam kalitesini etkilemektedir.
İdrar kanalını saran prostat bezindeki bu büyüme idrar kanalına baskı yaparak idrar kanalında tıkanmaya ve idrarın rahat atılamamasına neden olur. Bu nedenle zamanla mesane kasında zorlanmaya bağlı olarak kalınlaşma ve hassaslaşma başlamaktadır. Bu da mesanede bir miktar idrar birikse bile işeme hissi ile kendisini göstermeye başlar. Zamanla mesane kası yorulur, güçsüzleşir ve idrarın tam olarak boşaltılamamasına neden olur ve idrar kesesinde (mesanede) idrar kalmaya başlar.
Prostatın büyümesi ile oluşan işeme sıkıntıları yaşla giderek artan şekilde kişinin doktora başvurmasına neden olmaktadır. Yaşam süresindeki artmayla beraber BPH ve buna bağlı şikayetlerin görülme sıklığı da artmaktadır.
PROSTAT HASTALIĞININ BELİRTİLERİ
- Sık idrara gitme,
- Gece idrara kalkma,
- Acil işeme isteği,
- Sıkışma hissi,
- Tuvalete yetişemeden idrar kaçırma,
- İdrara başlamada zorluk,
- Ikınarak idrar yapma,
- İdrarın zayıf akması,
- Damla damla veya kesik kesik idrar yapma,
- İdrar yaptıktan sonra mesanenin boşalmama hissi,
- İleri dönemlerde hiç idrar yapamama,
İYİ HUYLU PROSTAT BÜYÜMESİ BELİRTİLERİ
Kişinin sosyal yaşantısını etkileyen gece boyunca idrara çıkmak için uykudan kalkmak ve gündüz sık sık idrar yapma gereksinimi sık görülen İyi Huylu Prostat Büyümesi (BPH) belirtilerindendir. Özellikle bu iki belirti kişinin sosyal yaşantısında uykusuz kalma, yorgunluk, gitmek istediği yerde tuvalet arayışı gibi sorunlara neden olmaktadır. Ayrıca, idrar taziğinde azalma görülebilir. İdrar yapmaya başlamada bekleme, zorlanma olabildiği gibi, idrar sonrasında hala damla damla idrar gelebilir. Bunun yanında kişi idrar yaptıktan sonra idrar kesesinin tamamen boşalmamış olduğu hissine kapılabilir.
Uluslararası prostat semptom-belirti-değerlendirmesinde hastaya sorulan ve cevaplara göre skorlanan (derecelendirilen) sorular (7 Soru) aşağıda verilmiştir.
İdrar yapmak için bekleme, zorlanma var mı?
İdrar tazyiki, akış gücü eskiye oranla azaldı mı?
İdrarı yaparken, bitinceye kadar, kesik kesik işeme oluyor mu?
İdrarını yaptıktan sonra hala daha idrar kesesinde idrar kalmış, tam boşalmamış hissi oluyor mu?
Gece idrar yapmaya kaç kere kalkıyorsunuz?
Gün boyunca iki saatte ya da daha sık idrara çıkmak gereksinimi duyuyor musunuz?
İdrar yapma isteği geldiğinde, tutamama hissi, tuvalete zor yetişme, sıkıştırma sorunu yaşıyor musunuz?
Prostat büyümesi genellikle iyi huylu bir tümör olarak büyüme şeklindedir. Bu nedenle kişiler genellikle işeme ile ilgili sorunlarla karşılaşınca bir doktora başvurmaktadır. Belirtilerin meydana gelmesi iyi huylu prostat büyümesinde sosyal yaşamı etkileme dışında önemli bir sağlık sorununa yol açmayabilir.
Ancak derecelendirilen şikayetler hafif, orta ve şiddetli olarak sınıflandırılır. Prostat muayenesi, kan testleri ve gerektiğinde yapılan prostat iğne biopsisi ile iyi huylu prostat büyümesi olduğu düşünüldüğünde, şikayetlerin derecesine göre hastaların takibine ya da tedavisine(ilaçla ya da cerrahi ile) karar verilmektedir.
Ancak prostat kanserinde (kötü huylu prostat tümörü) yukarıda belirtilen klinik belirtilerin hafif ya da şiddetli şekilde oluşması, kanseri tamamen kontrol edecek tedavinin yapıldığı erken evrenin geçirilmiş olduğu dönem anlamına gelebilir. Bu nedenle 50 yaşın üzerinde her erkeğin, yukarıda belirtilen sıkıntılar olsun ya da olmasın, yılda bir kere mutlaka doktora (prostat muayenesi-Şekil-4- ve kanda PSA testi için) başvurması önerilmektedir.
- derece akrabalarında (baba, erkek kardeş gibi) prostat kanseri olan kişilerde sözü edilen yıllık kontrollerin 45 yaşından itibaren başlanması önerilmektedir. Zira 1. derece akrabalarında prostat kanseri olan erkeklerde risk 2-6 kat arasında artmaktadır.
Zamanımızda iyi huylu prostat büyümesi oluşum mekanizması halen net olarak anlaşılmış değildir. Bu da risk faktörlerinin tam anlamıyla ne olduğunun anlaşılamamasından dolayıdır. Bu konuda bildiğimiz en önemli bilgi BPH’ın yaşlı erkeklerde meydana geldiği ve ergenlikten önce bir nedenle testisleri (yumurtaları) alınmak zorunda kalmış erkeklerde ise BPH’ın gelişmediğidir. Bu nedenle yaş ve testis fonksiyonu ile ilgili faktörlerin BPH gelişiminde rol oynadığını düşünülmektedir. Yaşamları boyunca erkekler testislerden erkeklik hormonu olarak testosteron hormonunu üretirlerken, vücutlarında az miktarda olsa kadınlık hormonu olan östrojen de bulunmaktadır. Yaşın ilerlemesiyle kandaki aktif testosteron hormon düzeyi azalmaya ve bu düşüşte beraberinde östrojen oranının artmasına neden olmaktadır. Hayvan çalışmaları BPH gelişiminde yaşlanmayla prostat içinde daha etkin oranda gözükmeye başlayan östrojen hormonunun bazı temel hücre gelişimlerini tetiklendiğini göstermektedir. Diğer bir teori ise testosteron hormonunun aktif hali olan dihidrotestosteron (kısaca DHT) üzerine yoğunlaşmıştır. Bazı araştırmacılar yaşla kandaki testosteron düzeyinin azalmasına rağmen, prostat bezinde DHT düzeylerinin arttığı ve biriktiğini göstermektedir. Bu aktif hormonun artan miktarının ise prostat hücrelerinde gelişimi tetiklediği düşünülmektedir. Bir enzim eksikliği nedeniyle DHT üretimi olmayan erkeklerde BPH gelişiminin de olmaması da bu teoriyi desteklemektedir. Bazı araştırmacılar ise erken gelişim döneminde ileride BPH gelişimine yol açacak kimyasal ve genetik değişikliklerin oluştuğunu ve yaşın ilerlemesiyle diğer (mesela yukarıda belirtilen hormon faktörleriyle birleşince) faktörlerin tetiklemesiyle yeniden bir gelişim sürecine geçtiğini düşünmektedirler.
İyi Huylu Prostat Büyümesi Tedavisi işleminde ilk basamak mutlaka medikal tedavi olmalıdır. Medikal tedaviden beklenen sonuç alınamıyorsa ya da tedaviye rağmen iyileşmiş olan belirtiler zamanla tekrar meydana geliyorsa artık farklı tedavi alternatifleri gündeme gelmelidir. Prostat büyümesi sebebiyle ilaç kullanmak zorunda olan fakat tedaviye yanıt vermeyen ya da zamanla ilacın yetersiz hale geldiği hastalarla, yan etkileri sebebiyle ilaç kullanamayan hastalara ameliyatla tedavi uygulanabilir. Ayrıca prostat büyümesine bağlı olarak; mesanesinde taş oluşan, idrarında tekrarlayan kanamaları olan, sık sık idrar yolu enfeksiyonu geçiren ve idrarını hiç yapamama sebebiyle sonda takılması gereken hastalarda da cerrahi yolla tedavi planlanmalıdır. Cerrahi olarak hangi yöntemin seçileceğinin belirlenmesinde hastanın yaşı, kullandığı ilaçlar, ek hastalıkları ve prostat büyüklüğü dikkate alınır. Prostat büyümesinin ameliyatla tedavisinde bazı klasik yöntemler (transüretral prostat rezeksiyonu ve açık prostatektomi) ve daha yeni olarak lazerli yöntemler mevcuttur. İlaç tedavisinde prostat içindeki kasları gevşeten ve idrarın akımına bir pasaj sağlatan ilaçlar (alfa-bloker ilaçlar) buna ek olarak prostatın hacminde azalmaya yol açan ilaçlar (5-alfa redüktaz inhibisyonu yapan ilaçlar) kullanılmaktadır. Alfa bloker ilaçlar (etken maddeleriyle; Tamsulosin, Alfuzosin, Terzosin, Doksazosin). 5-alfa redüktaz inhibitörü ilaçlar (Finaterid, Dutasterid). Alfa-bloker denilen ilaçlar mesane (idrar kesesi) boynundaki ve prostat içindeki kasları gevşeterek, büyümüş ve yolu tıkayan prostatın gevşemesini ve idrar kanalındaki baskının azaltılmasını sağlar. Ağızdan alınan tablet şeklindeki ilacın etki süresi 24 saat olduğundan devamlı etki sağlamak için günde 1 tablet devamlı alınması gerekir. 5-alfa redüktaz inhibitörü denilen ilaçlar ise prostatın büyümesinde etki olan aktif testosteron (erkeklik hormonunu) oluşumunu engeller ve prostatın büyümesini engellediği gibi, prostatın ufalmasını da sağlar. Ancak bu ufaltıcı etki 50 gram üzerindeki prostat hacimlerinde belirgindir. Ayrıca ufaltıcı etki için ilacın en az 6 ay süreli kesintisiz kullanılması gereklidir. Medikal tedavinin yeterli gelmediği durumlarda artık girişimsel tedavi alternatifleri gündeme gelmelidir. Bunlardaki en iyi alternatifler etkinlik sırasına göre; Transuretral rezeksiyon (TUR),bipolar enerji ile, plazmakinetik enerji ile ya da monopolar enerji ile uygulanır. Lazer vaporizasyon, KTP, diod, thulium lazer ile uygulanır. Lazer enükleasyon, Holmium lazer ile uygulanır. (HoLEP Yöntemi). Açık ya da laparoskopik cerrahi prostat ağırlığı 100-120 gramın üzerindeki prostatlarda gündeme gelmelidir. Prostat bezinin, özellikle genç erkeklerde görülen, kronik prostat iltihabı olarak bilinen bir hastalığı daha vardır. Sık sık idrar yapmak, testislerde ya da penis kökünden makata doğru yayılan dolgunluk hissi ya da künt ağrı ve meni boşalırken sızlama, yanma hissi, sözünü ettiğimiz kronik prostat iltihabının belirtileri arasındadır. Mikroplara bağlı oluşan bu kronik infeksiyonu uzun süreli antibiotik tedavisi ile kontrol etmek mümkün iken, mikroplara bağlı olmayan iltihaplanmanın tedavisi daha uzun sürebilmektedir. Bazı durumlarda BPH ile prostat iltihabı beraber olabilir ve iltihap prostat belirtilerini alevlendirir. Bu nedenle yukarıda belirtilen ilaçların tedavisine uzun süreli antibiotik ve antienflamatuar (iltihap kurutucu) ilaçlar eklenebilir. Prostat büyümesi için öncelikle deneyimli bir üroloji doktorunun muayenesi gerekmektedir.