EN 
TR 
DE 
RU 
AR 
NÖROJENİK MESANE NEDİR?
Nörojenik mesane, omurilikteki hasar sonrası gelişen, bozulmuş işeme döngüsüdür. İşemenin normal döngüsü, dolma ve boşalma fazından oluşur. Bu fazlar arasındaki dengeyi beyin, beyin sapı, omurilik arasındaki sinir iletimi ve refleksler sağlar. Ayrıca mesane (idrar torbası) çıkımında, kas yapısında olan, mesane ile eş zamanlı ve isteğimiz dışı çalışan iç sfinkterin ve isteğimizle çalışan dış sfinkterin sağlam olması işeme döngüsü açısından çok önemlidir.
Hastaların şikayetleri çok çeşitlilik gösterebilir. Öncelikle hastanın daha önceki idrar alışkanlığı sorgulanarak mesane bozukluğuna neden olabilecek diğer hastalıklarla birlikte değerlendirilmeli (Örneğin diabet, hipertansiyon, prostat hastalığı, ilaç kullanımı, geçirilmiş ameliyatlar).
Hastaların şikayetleri çok çeşitlilik gösterebilir. Öncelikle hastanın daha önceki idrar alışkanlığı sorgulanarak mesane bozukluğuna neden olabilecek diğer hastalıklarla birlikte değerlendirilmeli (Örneğin diabet, hipertansiyon, prostat hastalığı, ilaç kullanımı, geçirilmiş ameliyatlar).
- Hasta genellikle şu şikayetlerden yakınır:
- İdrar kaçırma
- İdrar yapamama
- İdrarı tam boşaltamama
NÖROJENİK MESANE BELİRTİLERİ
Nörojenik mesane; çok farklı sağlık sorunlarına bağlı olarak ortaya çıkabilecek bir rahatsızlık olduğundan ve aynı zamanda farklı düzeydeki sinir yaralanmaları sonucu görülebildiğinden, ortaya çıkış şekli ve yerine göre farklı belirtilere neden olur. Altta yatan problemin geliştiği bölgeye bağlı olarak görülen belirtiler şu şekilde özetlenebilir:
Sıkışma tipi idrar kaçırma: Kişi, aniden idrar yapma ihtiyacı hissederek tuvalete gitmek isteyebilir veya bu esnada idrar kaçırabilir.
Mesanede düşük tipte kasılmalar: Mesanede düzensiz ve düşük kuvvetteki kasılmalara bağlı olarak idrar akımı değişkenlik gösterebilir.
İntrakranial patolojiye bağlı nörolojik semptomlar: Altta yatan hastalığa bağlı olarak vücudun çeşitli bölgelerinde his ve güç kaybı, hafıza kaybı, konuşma güçlüğü ve denge kaybı gibi nörolojik belirtiler ortaya çıkabilir.
Otonomik disrefleksi bulguları: Hastanın otonom sinir sisteminde görülen hasara bağlı olarak, idrar yaparken yüzde kızarma, terleme, tansiyon yükselmesi gibi bulgular ortaya çıkabilir. Şiddetli durumlarda, bu bulgular hayatı tehdit edebilecek rahatsızlıklara yol açabilir.
Hasarın görüldüğü bölgelere bağlı nörolojik belirtiler: Omuriliğe ilişkin problemlere bağlı olarak, hasarın görüldüğü bölgelerde güç ve his kaybı, kaslarda kasılma ve kontraktür gibi belirtiler ortaya çıkabilir.
İdrar hissinin kaybolması: Mesanede bulunan sinir hücrelerinin hasar almasına bağlı olarak mesanenin dolu olduğu hissi kaybolabilir.
Hasar bölgesine bağlı nörolojik belirtiler: Mesanede görülen diğer sorunlara bağlı olarak, bölgesel his kaybı ve ağrı gibi belirtiler ortaya çıkabilir. Nörojenik mesane görülen hastalarda, mesane içinde biriken idrar miktarı arttığından, idrar yolu enfeksiyonu görülme ihtimali de artar. Bunun sonucunda da idrar yolları ve böbreklerde görülecek hasara bağlı olarak böbrek yetmezliği gibi daha ciddi sağlık sorunlarıyla karşılaşılabilir.
- İntrakranial nörojenik mesanenin görüldüğü durumlarda şu belirtiler ortaya çıkabilir:
Sıkışma tipi idrar kaçırma: Kişi, aniden idrar yapma ihtiyacı hissederek tuvalete gitmek isteyebilir veya bu esnada idrar kaçırabilir.
Mesanede düşük tipte kasılmalar: Mesanede düzensiz ve düşük kuvvetteki kasılmalara bağlı olarak idrar akımı değişkenlik gösterebilir.
İntrakranial patolojiye bağlı nörolojik semptomlar: Altta yatan hastalığa bağlı olarak vücudun çeşitli bölgelerinde his ve güç kaybı, hafıza kaybı, konuşma güçlüğü ve denge kaybı gibi nörolojik belirtiler ortaya çıkabilir.
- Suprasakral nörojenik mesanede ise şu belirtiler görülebilir:
Otonomik disrefleksi bulguları: Hastanın otonom sinir sisteminde görülen hasara bağlı olarak, idrar yaparken yüzde kızarma, terleme, tansiyon yükselmesi gibi bulgular ortaya çıkabilir. Şiddetli durumlarda, bu bulgular hayatı tehdit edebilecek rahatsızlıklara yol açabilir.
Hasarın görüldüğü bölgelere bağlı nörolojik belirtiler: Omuriliğe ilişkin problemlere bağlı olarak, hasarın görüldüğü bölgelerde güç ve his kaybı, kaslarda kasılma ve kontraktür gibi belirtiler ortaya çıkabilir.
- İnfrasakral nörojenik mesane görülen durumlarda şu belirtiler ortaya çıkabilir:
İdrar hissinin kaybolması: Mesanede bulunan sinir hücrelerinin hasar almasına bağlı olarak mesanenin dolu olduğu hissi kaybolabilir.
Hasar bölgesine bağlı nörolojik belirtiler: Mesanede görülen diğer sorunlara bağlı olarak, bölgesel his kaybı ve ağrı gibi belirtiler ortaya çıkabilir. Nörojenik mesane görülen hastalarda, mesane içinde biriken idrar miktarı arttığından, idrar yolu enfeksiyonu görülme ihtimali de artar. Bunun sonucunda da idrar yolları ve böbreklerde görülecek hasara bağlı olarak böbrek yetmezliği gibi daha ciddi sağlık sorunlarıyla karşılaşılabilir.
NÖROJENİK MESANE TEDAVİSİ
Nörojenik mesane; çok çeşitli sağlık sorunlarına bağlı olarak ortaya çıkabilen ve farklı düzeylerde değişik belirtilere yol açabilen bir rahatsızlık olduğundan, uzman bir doktor tarafından ayrıntılı bir hastalık öyküsü alınması ve detaylı bir fiziksel muayene sonrası değerlendirme yapılması büyük önem taşır. Bu değerlendirmenin ardından, genellikle ek görüntüleme yöntemleri ve çeşitli laboratuvar testlerine başvurularak altta yatan hastalığın tanısı konur ve buna uygun bir tedavi planı oluşturulur.
Bu kapsamda, mesane ve böbrek fonksiyonlarının ölçümü için, ürodinamik çalışmalar ve sistemetrogram gibi yöntemler; mesane kaslarının değerlendirilmesi için elektromyografi; sinir sistemi, idrar yolları ve böbreğin değerlendirilmesi için ise bilgisayarlı tomografi (BT) ve manyetik rezonans (MR) gibi görüntüleme yöntemlerine başvurulur.
Tedavi sürecinde ise altta yatan hastalığın tedavi edilmesi için kullanılacak yöntemlerin yanı sıra, mesane fonksiyonlarının geri kazandırılmasına yönelik semptomatik tedaviler uygulanır. Bu kapsamda, evde yapılabilecek, pelvik kaslarının güçlendirilmesine yönelik Kegel gibi egzersizlerin yanında, aşağıdaki tedavi yöntemlerine başvurulabilir:
Bu kapsamda, mesane ve böbrek fonksiyonlarının ölçümü için, ürodinamik çalışmalar ve sistemetrogram gibi yöntemler; mesane kaslarının değerlendirilmesi için elektromyografi; sinir sistemi, idrar yolları ve böbreğin değerlendirilmesi için ise bilgisayarlı tomografi (BT) ve manyetik rezonans (MR) gibi görüntüleme yöntemlerine başvurulur.
Tedavi sürecinde ise altta yatan hastalığın tedavi edilmesi için kullanılacak yöntemlerin yanı sıra, mesane fonksiyonlarının geri kazandırılmasına yönelik semptomatik tedaviler uygulanır. Bu kapsamda, evde yapılabilecek, pelvik kaslarının güçlendirilmesine yönelik Kegel gibi egzersizlerin yanında, aşağıdaki tedavi yöntemlerine başvurulabilir:
- Mesane kaslarının dışarıdan verilen elektrik sinyalleriyle kasılmasını sağlayan bir yöntem olan elektrostimülasyon yöntemi tercih edilebilir. Mesaneye yerleştirilen elektrotların dışarıdan verilen elektrik sinyalleriyle uyarılması sonucu hastanın idrara çıkma fonksiyonunun düzeldiği görülebilir.
- Mesane kaslarının kasılmasını sağlamak için çeşitli ilaçlardan yararlanılabilir.
- Daha ağır seyreden vakalarda mesanenin boşaltılabilmesi için kateter kullanımı gerekebilir. Bu doğrultuda, hasta ağrısız şekilde kendi üretrasına kateter yerleştirerek idrara çıkabilir. Bu işlem, kateter nedeniyle enfeksiyon riski bulunduğundan, antibiyotik tedavisi ile desteklenebilir.
- İdrar kaçırmanın önüne geçmek için çeşitli cerrahi yöntemlere başvurulabilir. Ameliyatla mesaneye yerleştirilen yapay sfinkter sayesinde idrar kaçırmanın önüne geçilerek manuel olarak idrar vücuttan atılabilir.
Nörojenik mesane ile ilişkili iki ana tip mesane kontrol problemi vardır. İlgili sinirlere ve hasarın doğasına bağlı olarak, aşırı aktif mesane (spastik veya hiper-refleksif) veya az aktif mesane (hipotonik) durumu oluşur.
İdrar kaçırmanın (inkontinans) 4 farklı tipi vardır.
Stres tipi idrar kaçırma: İdrar torbasının çıkışında bulunan sfinkter adı verilen kasların yetersiz kapanması nedeniyle olur.
Urge tipi idrar kaçırma: Ani bir idrar yapma isteğiyle birlikte istemsiz olarak idrar torbasının kasıldığı ve hasta daha tuvalete yetişemeden idrar kaçırdığı tiptir.
Miks tip idrar kaçırma: Bir çok kişide yukarıda anlatılan stres tip ve urge tip idrar kaçırma birlikte bulunur.
Taşma tipi idrar kaçırma: Bir kişinin idrar torbası boşalmıyorsa ve idrar torbasının hissiyatı da bozulmuşsa, hastalar devamlı hissetmeden idrar kaçırır. Nörojen mesanelerde bu tip idrar kaçırma görülebilir.