loading

KANLI İDRAR (HEMATÜRİ) NEDİR?

İdrarda gözle veya mikroskop altında kan ve kan  hücreleri(eritrosit) görülmesine “hematüri” veya ‘’kanlı idrar’’ adı verilir.

KANLI İDRAR NEDENLERİ

Böbrek ve idrar yolları taşları, enfeksiyonları ve kanserleri idrarda kanamanın en sık görülen ciddi nedenleridir ve 40 yaş altında daha çok idrar yolu enfeksiyonları ve taş hastalığı, 40 yaş üzerinde ise hematüri idrar yolu enfeksiyonları, prostat büyümesi, prostat kanseri, böbrek ve mesane kanseri habercisi olabilir.
1-Böbrek ve İdrar yolları enfeksiyonları: Böbreklerin ve idrar yollarının mikrobik enfeksiyonları (sistit, piyelonefrit üretrit vs) durumunda idrarda kanama olabilir, ancak kanamaya genellikle idrar yaparken zorlanma, yanma, ağrılı  ve sık idrara çıkma ihtiyacı eşlik eder. Bunlar dışında acil işeme ihtiyacı, kötü kokulu idrar şikayeti görülebilir. Enfeksiyon böbrekte ise ek olarak ateş ve yan ağrısı eşlik edebilir. Prostata ait enfeksiyonlarda kanama dışında  idrar zorluğu ve sık idrara çıkma ihtiyacı ön plana çıkmaktadır.
2-İdrar yolları taş hastalığı: İdrar kanallarında tıkanıklık yapmayan böbrek ve idrar yolları taşları sadece idrarda kanama ile belirti verebilir, eğer tıkanıklık yapıyorsa kanama ile birlikte kolik şiddetli ağrısı eşlik eder. Buna bir de enfeksiyon eşlik ediyorsa tablo iyice kompleks hale gelir.
3-Prostat büyümesi: Daha çok 40 yaş üzeri erkeklerde görülen prostat büyümesinde hastanın temel şikayeti yanında idrarda kanama saptanabilmektedir.
4-Böbrek hastalıkları: Böbreğin mikrobik olmayan ve filtrasyon yapan ünitelerin glomerulonefrit gibi bazı tıbbi hastalıklarında hematüri gözlenebilir, bunlar transplanta(böbrek nakli) kadar götürecek kadar böbrek yetmezliğinin bir belirtisi olabilir. Böbreğin filtre sisteminde meydana gelen ve nefrit adı verilen hastalıklarda da idrarda kanama ortaya çıkar.Yine diyabet (şeker hastalığı)gibi bazı sistemik hastalıklarda da ek bulgu olarak idrarda kan görülebilir.
5-Ürolojik Kanserler: İdrarda pıhtılı-pıhtısız, gözle görülebilir veya mikroskopik kan görülmesinin en önemli ve ciddi nedeni ürolojik kanserler olabilir. Başta mesane ve böbrek kanseri olmak üzere prostat ve diğer ürolojik kanserin en önemli belirtilerinden biri idrarda kanama görülmesidir. Hatta klasik olarak  40 yaşını geçmiş, sigara içen, idrarda ağrısız pıhtılı kanaması olan erkekler aksi ispat edilinceye kadar mesane kanseri kabul edilmektedir. Kanamaya eşlik eden ortak payda sigaradır. Mesane kanserinde ilk ve uzun dönemde sürekli idrarda kanama gözükürken, prostat ve böbrek kanserinde ilerlemiş evrelerde daha çok karşımıza çıkmaktadır. 
6-Diğer nedenler: Orak hücreli anemi ve Alport sendromu gibi kalıtsal genetik hastalıklarda, böbrek ve idrar yolları travmalarında, bazı kullanılan ilaçlarda idrarda kanama görülebilir. Siklofosfamid gibi antikanser ilaçlar, radyoterapi, aspirin gibi kanı sulandırıcı ilaçlar ve penisilin türü antibiyotikler idrarda ciddi kanamalara neden olabilmektedir.
KADINLARDA İDRARDA KAN
Kadınlarda idrarda kan görülmesi, erkeklere göre daha sık görülmektedir ve bunun kadınlara özgü sebepleri vardır. Oldukça önemli bir sağlık sorunu olan idrarda kan görülmesi durumu mutlaka ciddiye alınmalıdır ve hiç gecikmeden bir üroloji doktoru ile görüşülmelidir.
Kadınlarda idrarda kan görülmesi; böbrekleri, mesaneyi ve üreterleri içeren (Mesane ve Böbrek Taşları) idrar yollarının bir kısmı hasara uğradığında veya tahriş olduğunda (İdrar Yolu Enfeksiyonları) oluşabilir.
Ancak, idrarda görünen kan her zaman idrar yolundan gelmez. Kadınlarda, vajina, serviks veya uterustan idrarda kan görünebilir ve bu da hematürinin yanlış teşhisine sebebiyet verir.
Hematüri tipleri şunlardır:
Bir kişinin idrarında kan görebildiği brüt hematüri durumunda idrar pembe, kırmızı veya kahverengi olarak görülebilir.
İdrarın gözle görünmeyen kan miktarları içerdiği mikroskobik hematüri durumunda gözle görülemeyen kan hücreleri üroloji testleri sırasında tespit edilebilir.

HEMATÜRİ (İDRARDA KAN) TEŞHİS VE TEDAVİ

Hematüri tanısında idrar tahlili çok önemlidir. İdrardan kan gelmesi sorunuyla gelen hastada idrar tahlili enfeksiyon, böbrek taşı gibi durumların tespitinde kullanılır. Mikroskopik hematüri, başka bir şikayetle gelen hastalara yapılan idrar testi sonucunda ortaya çıkabilir.
Hematürisi olan hastalarda kanamanın devam edip etmediğini anlamak için de idrar tahlili yapılabilir.
Hematürinin altında yatan rahatsızlığın teşhisinde ultrason, BT, MR gibi görüntüleme yöntemleri yardımcı olabilir.
Sistoskopi, üretradan mesaneye doğru ucunda kamera olan ince bir tüpün ilerletildiği bir işlemdir. Bu işlemle üretra ve mesanede hastalıkla ilgili bulguların olup olmadığı değerlendirilir.
Böbrek biyopsisi yani börekten örnek doku alınıp incelenmesi, glomerülonefrit gibi hastalıkların tanısında kullanılır.
Hematüri tedavisi, kanamaya neden olan sebebe göre değişkenlik gösterir.
İdrarda kan görülmesinin sebebi idrar yolları enfeksiyonu ise hastaya antibiyotik tedavisi verilir. Sebep böbrek taşı ise tedavide hastanın ağrısını azaltmaya ve taşın daha idrar yollarından daha rahat geçmesine yarayacak ilaçlar kullanılır. ESWL (Extracorporeal Shock Wave Lithotripsy) olarak bilinen taş kırma işlemi de böbrek taşı tedavisinde tercih edilebilecek bir yöntemdir. Bu yöntemde ses dalgaları kullanılarak büyük böbrek taşları küçük parçalara ayrılır. ESWL işlemi hasta hafif anestezi altındayken uygulanı ve genellikle bir saat kadar sürer.
Prostat büyümesi için de hem ilaç tedavisi hem de cerrahi girişim tedavi seçenekleri arasındadır.
İdrardan kan gelmesine neden olan bazı hastalıklar önlenebilir durumlardır. Bu hastalıkları önlemek için şunlar yapılabilir:
İdrar yolu enfeksiyonlarından korunmak için bol sıvı tüketilmeli, cinsel ilişkiden hemen sonra idrar yapılmalı ve hijyen kurallarına dikkat edilmelidir.
Böbrek taşı oluşumunu engellemek için aşırı tuzlu besinler, ıspanak ve pancar tüketimi sınırlandırılmalıdır.
Prostat kanseri riskini azaltmak için yeterince sıvı tüketildiğinden emin olunmalı ve eğer kullanılıyorsa sigara bırakılmalıdır.
Hematüri; enfeksiyondan kansere, prostat büyümesinden böbrek taşına çok farklı nedenlere bağlı olarak ortaya çıkabilir. İdrardan kan gelmesi şikayeti olan kişiler vakit kaybetmeden üroloji doktoruna başvurmalı ve gerekli testleri yaptırmalıdır.